Een van mijn favoriete kinderboeken is Levende bezems van Lisa Tetzner. Het staat al heel wat jaren in mijn boekenkast en van tijd tot tijd herlees ik het. Het is al oud: het boek is oorspronkelijk uit 1941, de eerste Nederlandse vertaling is van tien jaar later. Het boek verscheen toen als vier losse delen, vanaf de tweede druk in 1956 werden deze delen verzameld in één boek.
Ik heb de zevende druk uit 1986, met illustraties van George van Raemdonck. Vanaf de negende druk (2003) is de tekst grondig bewerkt en ingekort, en maakte Annet Schaap de illustraties. Ik heb dus nog de oorspronkelijke pil, met bijna 400 bladzijden, veel kleine letters op een volle bladzijde en veel beschrijvingen. Ik begrijp wel dat het boek ingekort is, al blijft het fijn om te lezen.
Levende bezems is een echte tranentrekker, over armoede, honger en kinderarbeid. Giorgio uit Zwitserland wordt in 1838 door zijn vader verkocht aan een Italiaanse schoorsteenveger, ‘de man met het litteken’. Die laat hem keihard werken en behandelt hem slecht. Net als zijn lotgenoten moet Giorgio door schoorstenen kruipen om die schoon te maken. Hij is dus echt een levende bezem.
Zoals het hoort bij dit soort boeken loopt het na veel ellende uiteindelijk toch allemaal goed af.
Vorig jaar verscheen De Veger van de Canadees Jonathan Auxier, en dat boek doet regelmatig aan Levende bezems denken. Het speelt iets later (1874-1875) in Londen, maar opnieuw gaat het over kinderarbeid, armoede en ellende. Wat het boek anders maakt, is dat het daarnaast een minder realistisch tintje heeft.
Nan Mus heeft een roetje, dat uitgroeit tot een golem, die haar helpt. Dit boek is bijna even dik als Levende bezems, al heeft het minder woorden. En ook dit is een spannend avontuur dat je in een ruk uit wilt lezen.
Levende bezems / Lisa Tetzner 12+ (Ploegsma, 1951; vert. uit het Duits door Annie Winkler-Vonk)
De Veger / Jonathan Auxier 10+ (Billy Bones, 2019; vert. uit het Engels door Esther Ottens; illustraties Dadu Shin)
Dit jaar is het thema van de Kinderboekenweek En toen? Tijdens de hele Kinderboekenweek geef ik daarom tips over kinder- en jeugdboeken die in het verleden spelen. Elke dag staat een bepaald thema of een tijdperk centraal. Daarbij ga ik kriskras door de geschiedenis, en bespreek ik zowel oudere als recente boeken. Voor alle leeftijden, maar vooral voor de wat oudere kinderen, vanaf een jaar of 9.
Kjoek? 