De marge van het kinderboek
Ik ben Tim Gladdines (Veldhoven, 1963), acteur, regisseur, docent, improvisator, cabaretier, presentator, en daarbij ook schrijver en vertaler van kinder- en jeugdboeken. Mijn eerste kinderboek Teddiewolk (van Holkema & Warendorf, 1996) zette al meteen de toon: een boek dat nergens mee was te vergelijken en lastig was te categoriseren. Ik schreef een psycho-thriller voor kinderen van 8-88, en de kinderboekwinkel zette het boek weg op het plankje ‘probleemboeken.’
Over de literaire kwaliteiten ervan was iedereen het echter wel eens. De griffeljury van dat jaar schreef dat de enige reden om het boek niet te bekronen het zwarte, uitzichtloze, einde was. Een compliment voor mij, maar een zwaktebod van de jury.
Teddiewolk was niet meer en niet minder een poging om de vraag: wat is een kinderboek? te beantwoorden. Ik denk: een kinderboek is elk boek dat door kinderen gelezen kan worden. Of die lezer er plezier aan beleeft, het boek uitleest of weg legt, is een tweede. Variatie in het aanbod is belangrijk.
De behoefte om de grenzen op te zoeken van wat wel of niet zou mogen, of kunnen, in een kinderboek, is voor mij zeker niet de enige, maar wel een belangrijke reden om te schrijven. Omdat er van veilige, wensvervullende, boeken al zoveel bestaan, voel ik mij niet geroepen om daar nog iets aan toe te voegen. Zodra ik mij de vraag stel: wat zou een kind van 10 graag willen lezen, dan verdroogt de inkt in mijn pen. Alleen voor tijdschriften als Okki en Sesamstraat lukt het me om in opdracht te werken. Die verhalen zijn voor mij dan ook relatief inwisselbaar, en wijzigingen van de redactie accepteer ik met gemak.
Maar wanneer ik op eigen initiatief een boek schrijf, is een van de grote plezieren daarvan juist de vrijheid om het helemaal te maken zoals ik dat zelf wil. En dus schrijf ik boeken die ik mooi, interessant of spannend vind om te schrijven. Vanwege de stijl, vanwege het onderwerp, vanwege structuur. Ik merk dat ik zelf ook het liefste dat soort (kinder-)boeken lees: eigenzinnig, afwijkend, dwars, literair.
Ik ben Kaat!! (Gottmer, 2006) is een prentenboek dat voortkomt uit mijn persoonlijke ergernis over hoe moeders soms omgaan met hun kind. Ik wond me op, werd boos, en schreef Ik ben Kaat!!. Vervolgens heb ik Doesjka Bramlage gevraagd of ze de tekeningen wilde maken. Pas daarna hebben we ons werk aangeboden bij een uitgeverij, en zoals ik dat inmiddels ben gewend kregen we veel positieve, enthousiaste, afwijzingen: mooi geschreven, goed onderwerp, maar niet voor ons fonds. Of: kan dat einde niet wat minder cru? Of: gaat het boek nou over Kaat, of over haar moeder? Is het bedoeld voor kinderen, of hun ouders?
Mijn antwoord is en blijft: dit boek is, net als mijn andere 9 boeken, bedoeld en geschikt voor iedereen die het kan en wil lezen (voorlezen is ook lezen). En als het de lezer niet bevalt, dan zijn er nog genoeg boeken die wel braaf voldoen aan wat die lezer wil.
Kjoek? 