Een aantal maanden geleden publiceerde ik mijn onderzoek naar de diversiteit van kinderboeken uit 2019. Eind augustus maakte het CPNB bekend welke boeken de Griffels, Penselen en Vlag & Wimpels van 2020 krijgen. Dat zijn natuurlijk allemaal boeken uit 2019. Het gaat om 45 boeken, waarvan sommige zowel door de Griffel- als Penseeljury bekroond werden. De meeste daarvan zaten al in mijn onderzoek, ik moest nog een paar non-fictieboeken lezen en daarvan de diversiteit turven. Hoe divers zijn de winnende boeken?
Ik vergelijk de diversiteit met de diversiteit van alle boeken uit 2019 die ik las. Dat zijn er inmiddels 667, dus de cijfers over deze boeken verschillen iets van die uit mijn eerdere publicatie (toen waren het nog 625 boeken). In dit deelonderzoek kijk ik alleen naar de inhoud van het boek, niet naar de omslagen.
Hoe ligt de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke personages?
| Aantal 2019 | % 2019 | Bekroond 2019 | % bekroond | |
| Niet vast te stellen | 56 | 8,4 | 7 | 15,6 |
| Uitsluitend mannelijk | 77 | 11,5 | 5 | 11,1 |
| Hoofdzakelijk mannelijk | 160 | 24,0 | 10 | 22,2 |
| Gelijk | 267 | 40,0 | 17 | 37,8 |
| Hoofdzakelijk vrouwelijk | 55 | 8,2 | 2 | 4,4 |
| Uitsluitend vrouwelijk | 52 | 7,7 | 4 | 8,9 |
| Totaal | 667 | 45 |
De verschillen tussen de 667 boeken en de 45 bekroonde boeken zijn niet groot. Er zijn in beide groepen flink meer boeken waarin jongens de belangrijkste rollen spelen dan boeken waarin meisjes die rollen spelen. Het verschil zit vooral in de boeken waarin wel vrouwelijke hoofd- of bijfiguren zitten, maar waarin jongens in de meerderheid zijn.
Hoeveel niet-witte personages komen voor in het boek?
| Aantal 2019 | % 2019 | Bekroond 2019 | % bekroond | |
| Geen mensen | 147 | 22,0 | 8 | 17,8 |
| Geen mensen van kleur | 227 | 34,0 | 15 | 33,3 |
| Niet-witte mensen alleen in illustraties | 50 | 7,5 | 3 | 6,7 |
| Niet-witte bijpersonen | 51 | 7,6 | 6 | 13,3 |
| Enkele niet-witte personages | 123 | 18,4 | 8 | 17,8 |
| Alle / Meeste personages zijn niet wit | 69 | 10,3 | 5 | 11,1 |
| Totaal | 667 | 45 |
Ook hier zijn de verschillen tussen de twee groepen niet groot. In beide groepen heeft zoβn 29% van de boeken een substantieel aantal niet-witte personages (enkele, de meeste, of alle personages zijn niet wit). Bij de bekroonde boeken zitten wat meer boeken met niet-witte bijpersonen, en wat minder boeken waarin geen mensen voorkomen.
Zitten er LHBT+-personages in het boek?
| Aantal 2019 | % 2019 | Bekroond 2019 | % bekroond | |
| Geen | 623 | 93,4 | 38 | 84,4 |
| Homoseksueel | 21 | 3,1 | 4 | 8,9 |
| Lesbisch | 13 | 1,9 | 2 | 4,4 |
| Homoseksueel & lesbisch | 2 | 0,3 | 1 | 2,2 |
| Lesbisch & transgender | 2 | 0,3 | 0 | 0 |
| Transgender | 3 | 0,4 | 0 | 0 |
| Biseksueel | 2 | 0,3 | 0 | 0 |
| Alle | 1 | 0,1 | 0 | 0 |
| Totaal | 667 | 45 |
In deze categorie zitten de grootste verschillen. In de bekroonde boeken komen duidelijk meer homoseksuele mannen en lesbische vrouwen voor dan in de grote groep. Andere vormen van diversiteit, zoals transgender en biseksualiteit komen bij de bekroonde boeken helemaal niet voor; in de grote groep waren het er ook maar een paar.
Conclusie
De 45 boeken die in 2020 Griffels, Penselen en Vlag & Wimpels wonnen, zijn ongeveer even divers als de hele productie uit 2019. Alleen op het gebied van de seksuele diversiteit doen de bekroonde boeken het beter.
Wat opvalt is dat zowel in de hele productie als in de bekroonde boeken beduidend meer jongens dan meisjes de belangrijkste rollen spelen.
Kjoek? 