De afgelopen week passeerden 71 favoriete boeken. Mijn top 5 voor de Grote Vriendelijke 100 komt daardoor waarschijnlijk niet als een verrassing:
Je kunt dus nog stemmen tot en met 7 november via http://www.hebban.nl/stem. Hopelijk heb je door deze serie inspiratie opgedaan!
Bij het maken van een lijst met favorieten is afstand in tijd wel handig, heb ik gemerkt. Ik denk dat als ik deze hele lijst volgend jaar nog een keer zou maken, de favorieten uit de vroege jaren er nog steeds in zouden staan, maar dat deze lijst met de meest recente jaren totaal anders zou kunnen zijn.
Bij deze laatste elf jaren kon ik steeds kiezen uit een lange lijst met boeken. Dat was soms best lastig.
In deze laatste lijst zitten veel boeken van Nederlandse schrijvers en dit is de eerste. Ik kon kiezen uit een lijst waar nog aardig wat andere boeken van Nederlandse schrijvers tussen zitten: Evi, Nick en ik; Trash; Driedelig paard; Toen kwam Sam; Erebos; Dagboek van een muts; Kampioen; en Ik en de Rovers
De eerste twee delen van de geweldige Lunar Chronicle-serie verschenen bij deze Vlaamse uitgever, en daarna stopte het. Gelukkig nam Blossom Books vijf jaar later deze twee titels over, en gaf ook de andere vier delen uit.
Andere boeken uit 2012 die kans maakten: Niet zonder liefde; Een weeffout in onze sterren; De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine; Het wonderkabinet; Ik kan nog steeds niet vliegen; Spinder; iBoy; De 2in van de Ommezijd3; Overstroomd; Aan de kant, ik ben je oma niet!; Nederland; Is dat alles?; en Zwarte zwaan.
Dit was een uitstekend jaar voor de Nederlandse boeken van Patrick Ness. De hele Chaos-trilogie verscheen, en ook nog eens Zeven minuten na middernacht en ook dat boek was een kanshebber dit jaar.
Andere kanshebbers: Wonder; Mijn bijzonder rare week met Tess; Het raadsel van alles wat leeft; Op een morgen stond ze daar; De waanzinnige boomhut van 13 verdiepingen; en Geek girl (knap anders!).
Net als de voorgaande twee jaren het eerste deel van een vertaalde serie, maar hierna is dat afgelopen.
Andere mooie boeken uit dit jaar waren: Hotel De Grote L; Dwars door de storm; Lindbergh; Honderd uur nacht; De duik; Hoe ik per ongeluk een boek schreef; Elke dag een druppel gif; We gingen achter hamsters aan; De labyrintrenner; Eleanor & Park; en Ready player one.
Anna Woltz noemde ik hiervoor al een aantal keren in de lijstjes van boeken die het net niet werden, maar dit jaar is het dus raak. Ook al was er stevige concurrentie: Wij leugenaars; De maan-zaak; Stem op de okapi; Een aap op de wc; Haaieneiland; Rond vierkant vierkant rond; Grensgangers; en Seeker.
Dit boek maakte indruk toen ik het las, maar sindsdien heb ik het niet meer herlezen. Dat moet ik toch maar eens gaan doen.
En verder uit 2016: Keverjongen; Wij zijn allemaal moleculen; De oma van de oma van mijn oma; Staalhart; Boreas en de duizend eilanden; De (niet zo) rampzalige avonturen van Herre; Neem mijn hand; Stukjes hemelblauw; De Wonderlingen; en Het Ministerie van Oplossingen.
Er staat niet zo heel veel non-fictie in deze lijst, maar nu komen er twee achter elkaar! 2017 is ook het jaar van Lampje, dat een jaar later zo’n beetje alle kinderboekenprijzen won. Ook dat boek had prima op deze lijst gepast. Had ik al eens gezegd dat de keuzes soms best moeilijk waren?
En verder haalden deze boeken mijn (niet zo heel korte) shortlist: De Waterwaack van Natterlande; Podkin Eenoor; In de voorste linie; Het geheim van het Nachtegaalbos; Piratenzoon; Dex; Heel heel heel vies boek; Als de sterren zingen; Woordnerd; De Goudvisjongen; Het alfabet van Candice Phee; De oorlog die mijn leven redde; The hate u give; en Nieuwe maan.
Ik geef toe: als ik deze lijst volgend jaar zou maken, zou hier hoogstwaarschijnlijk een ander boek staan. Maar op de dag dat ik dit schrijf, begint de klimaattop in Glasgow, waarvan de uitkomst dus nog niet zeker is. Ik zou in ieder geval wensen dat alle wereldleiders dit boek gelezen hebben!
Welk boek ik anders gekozen zou hebben? Het staat waarschijnlijk hier tussen: Het (on)gewone verhaal van Bo (en Tom); Morrigan Crow en het Wondergenootschap; De reis van Syntax Bosselman; Bestemming onbekend; Code Kattenkruid; Ze gaan er met je neus vandoor; De kikkerbilletjes van de koning; Winterhuis Hotel; 67 seconden; en Het mysterieuze horloge van Walker & Dawn.
Weer een heel lastige keus dit jaar, en ook hier zou het volgend jaar anders kunnen zijn. Want er verscheen meer moois in 2019: Opgejaagd; Toffee; De Veger; Miss Eenhoorn; Alles gaat slapen want nu is het nacht; Adres onbekend; Brons; Kleuren; De weglopers; De bijzondere woorden van Gioia; Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt; De laatste mens; en IJzerkop.
Omdat ik uit Zeeland kom, net als de helft van mijn familie, heeft dit boek een streepje bij mij voor. Het meisje uit de ondertitel is ongeveer in hetzelfde jaar geboren als mijn oma, dus ik las het boek ook een beetje als mijn eigen familiegeschiedenis.
Andere boeken zonder Zeeuwse connectie: Gozert; Reis naar de maan; Offerkind; Avonturen van de dappere ridster; Alfabet; Onmogelijk blauw; De juwelendief; Het boek van Jongen; Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw; Gloei; De zomer dat we Parijs bestormden; Mijn jaar in een tent; Stilte heeft een eigen stem; Wat is kunst?; en De boom met de bittere bladeren.
2021 is nog niet eens afgelopen, dus deze keus is nog veel minder definitief dan die van de boeken hierboven. Ik las dit boek pas vorige week uit.
Ik weet niet wat ik allemaal nog ga lezen aan mooie boeken dit jaar, maar deze las ik in ieder geval al wel: Amari en de Nachtwachters; Zonder titel; De prins en de naaister; Dwarsloper; De geheime detectives; De geest en het meisje; Viruswereld; en Rekenen voor je leven.
Tot slot
Dat was het dan. 71 boeken uit 71 jaren. Soms was de keus makkelijk, soms lastig. De meeste auteurs die ik erin wilde hebben, staan er wel in. Ik blijk een voorkeur te hebben voor dikkere boeken voor de wat oudere jeugd. Het mag realistisch zijn, historisch, science fiction of fantasy, dat maakt me niet zo veel uit.
Nu ik terugkijk zie ik dat er geen enkele Vlaamse auteur in de lijst staat, al staan ze soms wel bij de kanshebbers. Dat zou ik een volgende keer anders willen doen.
Het is me ook duidelijk geworden dat het goed is om af en toe boeken te herlezen, met name de boeken van de afgelopen dertig jaar. Ik ben tijdens het maken van deze lijst al begonnen. Mijnheer van Dale en juffrouw Scholten, en Citroenlimonade heb ik inmiddels met genoegen herlezen.
Morgen nog een klein stukje over mijn top 5 voor de Grote Vriendelijke 100. Ik kan al wel verklappen dat de 5 boeken op zich allemaal langs zijn gekomen, maar toch niet helemaal. Hoe dat precies zit lees je morgen!
Het einde van de serie begint in zicht te komen en dat brengt keuzestress met zich mee. In mijn hoofd zit nog een aantal schrijvers die zeker in de lijst moeten komen. Maar intussen wordt het aantal open plekken kleiner en kleiner, dus het is de vraag of dat allemaal gaat lukken.
En intussen blijft het aantal boeken waaruit ik kan kiezen maar groeien. In het begin waren het er maar een paar per jaar, later liep dat op naar een kleine honderd, maar in deze periode waren het er tegen de 300 per jaar! Opnieuw heb ik niet veel boeken uit deze periode herlezen, wat het kiezen ook lastiger maakt.
In sommige jaren moet ik kiezen uit vier of vijf boeken die ik allemaal even goed vind. Winterijs had weinig concurrentie. In 2001 verschenen ook Marikes vijfde geheim; Sophie en de zee; Artemis Fowl; Kaas en de evolutietheorie; en Heksendochter.
Dit is een jaar met maar weinig titels die nu nog tot de verbeelding spreken. Bijvoorbeeld: Vijf letters, meer niet; De gevleugelde kat; De koningsproef; De stem van Tamar; Wie is Julia; en 4 vriendinnen, 1 spijkerbroek.
Er waren veel concurrenten dit jaar: De magische bibliotheek; Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht; Uil; Lopen voor je leven; Stargirl; De dievenbende van Scipio; Een moordend systeem; Coraline; en Met de noorderzon. Maar ik koos weer eens voor een prentenboek, omdat er maar weinig prentenboeken in deze lijst staan.
En nog een prentenboek! Waar is de taart? had flinke concurrentie, want ook dit jaar verschenen: Het boek van alle dingen; Gewist; Lucas; Aan de bal; en Negen Open Armen.
Het eerste deel van de monumentale trilogie Een groene bloem mag natuurlijk niet ontbreken in deze lijst. Maar daardoor was er geen plaats voor Hoe ik nu leef; Jonkvrouw; en Het Grote Misschien. En ook niet voor De vuurvreter; Hart van inkt; en Schaduwspits.
In dit jaar verschenen andere boeken die ook mooi op de lijst hadden gestaan: Twilight; De jongen in de gestreepte pyjama; en De wonderbaarlijke reis van Edward Tulane. Maar de serie over Mees Kees biedt inmiddels al vijftien jaar een geslaagde mix van humor en ernst, en had daardoor een streepje voor.
Dit was weer een heel lastige keus. Er was concurrentie van John Green (Negentien keer Katherine), Aidan Chambers (Dit is alles) en Marcus Zusak (De boekendief). En dan waren er dit jaar ook nog De wonderlijke lotgevallen van Olle en Lena, en het begin van de Grijze Jager-serie (De ruïnes van Gorlan). Het werd dus dit heerlijke feelgood-boek.
Edward van de Vendel is zo’n schrijver die eigenlijk niet mag ontbreken. Ik noemde hem al eerder bij de boeken die het net niet gehaald hadden, en dat zal ik bij de nog komende jaren vast nog wel eens doen. Maar in dit jaar heeft hij het dus gehaald, met het eerste deel van de Slash-serie. Dat ging ten koste van Blues voor Sirius; Red mijn hond!; Op zoek naar Violet Park; Verlaten; en De aankomst.
Bij sommige boeken uit deze lijst heeft het meegeholpen dat ze verfilmd zijn. Dat zorgde ervoor dat ik ze ging herlezen. Dat geldt natuurlijk voor Harry Potter, maar ook voor deze serie. Maar ik denk dat het boek zonder de verfilming ook wel in de lijst was gekomen, want ik was er vanaf het begin enthousiast over. Net als over Boy 7 en Paper Towns, waarvan ik ook de verfilmingen zag, maar die het dus net niet gehaald hebben. Andere boeken uit 2009, die niet verfilmd werden: De gave van Katsa; en Dichtbij ver van hier.
Liverpool Street / Anne Voorhoeve ; [vert. uit het Duits Hilke Makkink]. – Callenbach ; Davidsfonds/Infodok, 2010
De lijst met andere kanshebbers dit jaar is enorm, maar het werd dus dit ontroerende boek, over een meisje uit een joods gezin dat een vergeefse poging doet uit Nazi-Duitsland te ontsnappen. Uiteindelijk gaat Ziska in haar eentje op een kindertransport naar Engeland. Opmerkelijk is dat in een ander boek (Nanking Road) het scenario wordt gevolgd waarbij de familie wel samen weet weg te komen.
De andere boeken die kans maakten: Het reuzenradmysterie; Marcelo en de echte wereld; De hemel van Heivisj; Tamar; De flat van Fatima; Soldaten huilen niet; Als je terugkomt; Verdwijnkind; Donderkat; Tonje en de geheime brief; Het rode ei; Galgenmeid; Een boek; en Rosie en Moussa.
Bij sommige jaren in deze lijst was het lastig om een boek te kiezen. Ik merk dat er een aantal dingen anders zijn in vergelijking met de eerdere lijsten. Ik ging in deze periode steeds meer kinderboeken lezen, het aantal boeken voor volwassenen ging steeds verder achteruit. Ook las ik steeds meer recente boeken.
Als ik kijk naar de boeken die ik toen las, dan heb ik maar heel weinig van die boeken herlezen. Dat was met de boeken uit de eerdere lijsten wel het geval. Mijn beslissingen zijn soms dus gebaseerd op het een keer lezen van een boek. Gelukkig zijn er wel boeken die ik vaker gelezen heb.
Dit boek las ik zelfs twee keer direct achter elkaar (op 2 januari 1993 en 3 januari 1993, zie ik in mijn schriftje) en daarna nog een keer of drie. Geen twijfels dus of die boek op de eerste plek moest komen, ook al waren er best nog wat meer mooie boeken uit 1991: De prinses van de moestuin; Verborgen schatten; Rooie; De hemel valt; Kikker en het vogeltje.
En En Appels aan de overkant, van Henri Van Daele. Eigenlijk zou ik die hele serie als een boek willen opnemen, maar ja, dat is tegen mijn eigen regels.
Dit was zo’n jaar waarin ik moeilijk kon kiezen. Ik had nog veel andere boeken op mijn lijstje staan, die ik bijna allemaal maar een keer gelezen heb: David en Jonathan; Gabber; Snippers; De bijenkoningin; Aan de andere kant van de deur; Nachtverhaal; Al het water van de zee; Met je rug tegen de muur; en Eilandheimwee. Cynthia Voigt, Tonke Dragt, Veronica Hazelhoff en Paul Biegel waren al eens aan de beurt geweest, dus die vielen eigenlijk al af. Uiteindelijk koos ik voor een populair boek uit 1992.
Een hilarisch prentenboek over seksuele voorlichting. Andere kanshebbers dit jaar waren: Een handvol tijd; We noemen hem Anna; De tolbrug; Een hond voor jezelf; en Een buitengewone big.
Er was stevige concurrentie dit jaar, van Lieve Tracey… Lieve Mandy…; Ik mis je, ik mis je!; en Vallen, maar ik twijfelde niet lang. De wereld van Sofie is een unieke combinatie van een leerboek over filosofie en een detective. Ik herlas het een paar jaar geleden, op vakantie in Noorwegen.
Niet het eerste deel dat is gebaseerd op de jeugdherinneringen van Rita Verschuur, wel het mooiste. Andere boeken uit dit jaar: De regenboog heeft maar acht kleuren; Morgen toen de oorlog begon; De dagdromer; Ik maak nooit iets mee; en Het boek van Bod Pa.
Ik kon dit jaar kiezen uit twee prachtige boeken van Sjoerd Kuyper, want ook De rode zwaan stond hoog op mijn lijst. En verder: Het lied van de raaf; Gebr.; Het noorderlicht; Het zigzagkind; en Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.
Waarschijnlijk een van de minder bekende boeken in deze lijst. Het zijn niet echt vrije verzen, maar het is ook geen doorlopend proza. Ook dit boek staat klaar om herlezen te worden. Andere boeken: Mariken; en Een lichtblauw kleurpotlood en een hollend huis.
Die boek kennen jullie waarschijnlijk wel. Ik heb het de afgelopen jaren verschillende keren met veel genoegen herlezen. Meestal omdat er een nieuw deel uitkwam en ik weer helemaal bij wilde zijn. In 2020 herlas ik de hele serie, nadat ik voor het eerst alle films in de bioscoop had gezien.
Andere boeken: Liefde; De telduivel; Vos en Haas; Robin en opa; Stil leven; en Overleven in 4B.
Oei, wat was er veel keus dit jaar! Veel van deze boeken heb ik herlezen: De schaduw van Skellig; Groenblauwe dromen en duizend jaar zand; Achtste-groepers huilen niet; Voor altijd samen, amen; Kinderen van de Maanvalk; Zeer kleine liefde; Gaten; Tijger, tanga’s en tongzoenen; De dagen van de bluegrassliefde; en De Gruffalo.
Er stonden verschillende boeken op mijn lijst en ik kon lastig kiezen. Maar ik herlas dit boek vorig jaar voor een stukje op Kjoek, misschien heeft dat de doorslag gegeven.
Die andere boeken waren: Niets is wat het lijkt; Rattenvanger; Anansi’s web; Zilvervlerk; De prinses van Ploenk; De weg naar Suckersville; Jij bent de liefste; en Broere.
In deze periode haalde ik mijn vwo-diploma. Het lezen van Nederlandse en Engelse literatuur voor de lijst had ik met weinig plezier gedaan. Ik las wel wat boeken voor volwassenen, maar ook nog steeds kinderboeken. Later ging ik de volwassenenliteratuur meer waarderen.
In september 1985 startte ik mijn studie aan de Bibliotheekacademie in Tilburg en tegelijk begon ik te noteren welke boeken ik allemaal las. Dat zorgt er ook voor dat ik sindsdien uit steeds meer boeken uit een bepaald jaar kan kiezen. Het is niet zo dat er veel meer schitterende boeken verschenen, maar meer dat ik nu ook weet welke minder schitterende boeken ik toen allemaal las.
Het debuut van Veronica Hazelhoff en misschien niet haar allerbeste boek, maar er waren niet zo heel veel boeken die er bovenuit staken dit jaar. Andere mooie boeken waren Ben is dood; De Griezels; Het zakmes; en Joris en de geheimzinnige toverdrank.
In tegenstelling tot 1981, is er genoeg te kiezen dit jaar. In 1982 verschenen ook Ronja de roversdochter; Ogen van tijgers; en Het onzichtbare licht. En verder staan nog op mijn lijstje van dit jaar: Een brug naar Terabithia; Chocolade oorlog; en Het wonderlijke archief van mevrouw Fitzalan.
Andere boeken die kans maakten: Maan en ik; De jongen met de gele ogen; Eend voor eend; en Mijnheer van Dale en juffrouw Scholte. Dat laatste boek, van Kees Fens en Margriet Heymans, is waarschijnlijk mijn favoriete Kinderboekenweekgeschenk. Ik heb het klaargezet om binnenkort te herlezen.
Weer een lastige keus! Het was ook het jaar van De zwarte stenen, van Kleine Sofie en Lange Wapper en van De Heksen, maar Guus Kuijer, Els Pelgrom en Guus Kuijer staan in al de lijst. Even heb ik erover gedacht om een boek te kiezen wat waarschijnlijk bijna niemand kent: Het ware sprookje, of Hoe de sprookjes de wereld inkwamen, van Vasıf Öngören. Uiteindelijk werd het toch dit boek, dat wel iets bekender zal zijn. Net als de andere boeken van Robert Cormier is het hard en rauw.
Weer een jaar waarin ik kon kiezen uit verschillende prachtige boeken. In eerste instantie koos ik voor Onder de blote hemel / Samen onder dak. Maar Cynthia Voigt komt volgend jaar al aan de beurt. En dan was er dit jaar ook nog Je moet dansen op mijn graf, van Aidan Chambers.
Dit boek heb ik – samen met de twee eerste delen van de Tillerman-saga – de afgelopen 35 jaar waarschijnlijk het vaakst herlezen, deze zomer voor het laatst. Ze blijven ontzettend mooi. Andere mooie boeken uit 1986: Coriolis, de stormplaneet; Abby; Susan en de kwelgeest; en Monkie.
Ook dit boek herlas ik een paar maanden geleden en het maakte weer indruk. Het is waarschijnlijk ook een van de minder bekende boeken in deze lijst. Het gaat over een Chinese jongen die bij zijn vader in San Francisco gaat wonen, aan het begin van de twintigste eeuw.
Andere boeken uit dit jaar, met nog wat meer relatief onbekende titels: De zomer van de ijscotent; Het opkomende duister; Niemand anders dan ik; Annetje Lie in het holst van de nacht; en Fred.
Dit was ook het jaar van Matilda; Zwart op wit; Eindelijk Michiel; en Kiki en de vliegende baby’s. En van Over het water en Mijn leven als lichaam. Die twee boeken staan ook klaar om binnenkort herlezen te worden.
In deze lijst staan vooral dikkere boeken voor wat oudere kinderen, maar van prentenboeken kan ik soms ook erg genieten. Dit is er een van. Een ander prentenboek uit 1989 is Kikker is verliefd. En verder uit dit jaar: Wilhemina Smiths; Het geheim van de klokkenmaker; Moenli en de moeder van de wolven; Melusine; en Een wereld van verschil.
Mijn eerste kennismaking met John Marsden. Eigenlijk vind ik al zijn boeken goed. Een paar andere boeken uit 1990 maakten ook kans: Een hand om vast te houden; Olle; en Nu weet ik het.
Deze periode van 10 jaar was voor mij als lezer het allerbelangrijkst. In het begin leerde ik lezen. Ik ging voor het eerst naar de bibliotheek – eerst met school, naar een piepkleine bibliotheek in het dorpshuis, later naar de grote bibliotheek in de stad. En aan het eind van de periode maakte ik kennis met boeken voor volwassenen.
Het was natuurlijk ook de periode waarin ik de doelgroep was van kinder- en jeugdboeken. Lang niet alle boeken die ik hieronder noem las ik al in die periode. Sommige wel, maar sommige ook pas jaren later.
Dit decennium begint met veel boeken van Lemniscaat en eindigt met veel boeken van Querido.
Dit is ook het jaar van Pluk van de Petteflet; Rupsje Nooitgenoeg; Dat is heel wat voor een kat, vind je niet?; en Sterke Wanja.
Ook Oorlogswinter verscheen dit jaar. En De Marokkaan en de kat van tante Da. Dat laatste boek kreeg een jaar later de Gouden Griffel en is daarna een beetje in de vergetelheid geraakt. Het is een van de allereerste boeken die ik zelf bezat; ik heb het nog steeds.
Wat een vreselijke keus! In 1973 verscheen ook De torens van februari, van Tonke Dragt. En eigenlijk vind ik dat boek mooier, maar zij stond in het vorige decennium al vier keer in de lijst. Daarom nu dus toch, met een beetje pijn in mijn hart, het boek van Thea Beckman. Wat ik natuurlijk ook heel mooi vind.
Andere kanshebbers dit jaar waren Otje; Orla de kikkerslikker; Het wereldje van Beer Ligthart; en Koning Wikkepokluk de merkwaardige zoekt een rijk.
Astrid Lindgren stond al eerder in deze lijst, maar dit vind ik haar allermooiste boek. Daarom staat het toch in deze lijst, en niet Waterschapsheuvel of Nachtpapa. Andere mooie boeken uit 1974 zijn De vloek van Woestewolf; en Miyax, de wolven en de jager.
1975 is het debuutjaar van Guus Kuijer (Met de poppen gooien), maar hij komt later nog aan de beurt. Ook Het berenhuis maakte een kans. Dat zijn twee boeken van Querido, dat in dit jaar begon met een opmars. Andere boeken uit dat jaar zijn De zeven veren van de papegaai; en Een kind komt terug.
Een aantal illustraties in deze lijst zijn scans van boeken uit mijn verzameling. Soms kun je zien dat ze al wat ouder zijn!
Er was niet zo heel veel concurrentie dit jaar. De belangrijkste was Wim, van Wim Hofman. En verder: Wie dit leest is het vierde beest; Die rotschool met die fijne klas; en Daantje de wereldkampioen.
Twee boeken van Kosmos achter elkaar; een uitgeverij die in die periode aan de weg timmerde, maar al lang ter ziele is gegaan.
Andere boeken uit dit jaar: De rover Hoepsika; Borre en de nachtzwarte kat; Belledonne kamer 16; en Op je kop in de prullenbak.
Alle boeken over Madelief zijn geweldig, maar deze is nog net iets geweldiger dan de andere vier. De keuze was dit jaar niet zo heel moeilijk. Andere goede boeken uit 1978 blijven toch wel een beetje op afstand, ook al zitten daar klassiekers bij: De sneeuwman; O, wat mooi is Panama!; en De jongen met de gouden broek.
Waarschijnlijk een wat minder bekend boek. Destijds was ik erg onder de indruk. Het is ontzettend grappig, maar het gaat tegelijk ergens over. Tijdens corona herlas ik het, nog steeds met veel genoegen. Het boek won van twee Lemniscaatboeken (Lang weekend op drie manieren; en Oorlog zonder vrienden) en de tweede van Joke van Leeuwen: Een huis met zeven kamers.
Ik heb nog niet veel boeken voor jongere kinderen in mijn lijst staan, daarom kreeg deze de voorkeur boven Alan en Naomi; Otje; Het spookhuis; Die zomer op het land; en De negen levens.
Als ik had gewild, had ik vrijwel dit hele decennium kunnen vullen met boeken van Tonke Dragt. Het was haar productiefste decennium, en in deze periode leverde ze naar mijn mening haar beste werk af. Ik heb me ingehouden, maar ze drukt toch zwaar haar stempel op deze aflevering.
Ik had weinig keus voor dit jaar. Ik heb maar een ander boek uit 1963 gelezen, en dat nog vooral omdat het illustraties van Tonke Dragt heeft: Van ridder tot koning : groot verhalenboek over het geslacht Oranje-Nassau, van Ton Oosterhuis.
Wat een lastige keus! In dit jaar (mijn geboortejaar) verschenen ook Spaghetti van Menetti; Heksen en zo; en David ontdekt de wereld. Misschien vind ik dat boek van Anne Holm nog net iets mooier, maar anders zou Paul Biegel misschien ontbreken in deze lijst, en dat kan natuurlijk niet. Dit is mijn Biegel-lievelingsboek, het staat nog net iets hoger dan de Tuinen van Dorr en De kleine kapitein – die haalden het allebei net niet, zoals je verderop zult zien.
Er waren nog meer kandidaten uit 1965: Marijn bij de Lorredraaiers; Samen op ’t eiland Zeekraai; De adelaar van het negende. Je zou kunnen zeggen dat Geheimen van het Wilde Woud een vervolg is op De brief voor de koning, en dus minder recht heeft op een plekje in deze lijst. Maar waar De brief voor de koning een rechttoe rechtaan avonturenverhaal is, met een duidelijk onderscheid tussen goed en kwaad, is Geheimen van het Wilde Woud duidelijk complexer. En dus mag het in mijn lijst.
Deze keer koos ik niet voor Tonke Dragt. De Zevensprong vind ik nog steeds prachtig, maar het is ook wel een beetje gedateerd. Terwijl Boris als historisch verhaal nog steeds staat als een huis. Andere kandidaten dit jaar waren Kleine Beer van Else Holmelund Minarik & Maurice Sendak; en Ochtendwind, van Rosemary Sutcliff.
Ik kon geen goede afbeelding van het boek vinden, daarom deze, van veel later datum.
Ook dit jaar koos ik niet voor Tonke Dragt. Ze schreef dit jaar samen met Han G. Hoekstra het achtste deel van De trapeze. Ook Ik wou dat ik anders was, van Paul Biegel, maakte kans.
In dit jaar verscheen ook het eerste deel van Tonke Dragts De blauwe maan-serie. Het is ook het jaar waarin Max en de maximonsters in het Nederlands verscheen, en Karlsson van het dak, en Die ene seconde.
In 1969 verscheen ook De tuinen van Dorr, van Paul Biegel, met illustraties van Tonke Dragt. Dat boek zou ik in elk ander jaar gewoon gekozen hebben, maar dit is ook het jaar van Torenhoog en mijlen breed. Ik las het voor het eerst een jaar of tien later, en ik was er volkomen ondersteboven van. Ik las het direct nog een keer, en dat is daarna nog maar een keer voorgekomen. Misschien hield ik toen al van science fiction, maar door Tonke Dragt is die liefde dan wel flink aangewakkerd.
Andere mooie boeken uit dat jaar, die dus nooit verder zouden zijn gekomen dan de derder plaats: De Pim-en-Pomnibus van Mies Bouhuys en Fiep Westendorp; Welwel, de zeer grote tovenaar, van Wim Hofman; en Waar is Piep? van Nathaniel Benchley en Arnold Lobel.
Keus genoeg, want 1970 was ook het jaar van De kleine kapitein; Schakelfout; Blauwtje en geeltje; Minoes; Pjotr; De fantastische meneer Vos; en Valentijn.
De Grote Vriendelijke Podcast is op zoek naar de Grote Vriendelijke 100: een toplijst met de favoriete kinderboeken aller tijden. Tot en met 7 november 2021 kun je via hebban.nl/stem jouw persoonlijke top 5 (of 6) indienen. De hele jeugdliteratuur doet mee: van prentenboeken tot young adultromans, non-fictie en poëzie, vertaalde boeken en oorspronkelijk Nederlandstalige.
Zo’n top 5 samenstellen valt niet mee, want er moeten heel veel prachtige kinderboeken afvallen. Ook bestaat mijn top 5 uit boeken die allemaal minstens 30 jaar oud zijn. Om mezelf wat meer keuzes te geven, en om te zorgen dat de boeken netjes verdeeld zijn over de jaren, ga ik deze herfstvakantie op zoek naar mijn favoriete kinderboeken van de afgelopen 70 jaar. Een favoriet boek per jaar.
Ook dat bleek soms lastig. In sommige jaren verscheen veel moois, en moest ik nog steeds een lastige keuze maken. En in sommige jaren verscheen niet zo heel veel moois, en moest ik toch een keuze maken.
Ik had eerst bedacht dat ik echt per jaar wilde gaan kijken en daar gewoon het allermooiste boek uit te kiezen, maar al na de eerste tien jaren zag ik dat mijn lijst dan een beetje eenzijdig zou worden. Daarom heb ik toch soms een net iets andere keus gemaakt, om een wat gevarieerdere lijst te krijgen.
Ik ben uitgegaan van het jaar waarin een boek voor het eerst in het Nederlands is verschenen. Vertaalde boeken kunnen dus ouder zijn. In het begin zullen de afbeeldingen van de omslagen nog niet de omslagen uit dat jaar zijn.
Genoeg gepraat, hier zijn de eerste tien boeken!
Direct al een lastig jaar, want in 1951 verschenen ook Maria Poppins, De bende van Rode Zora, en De kleine prins.
Ook Peter Pan zou uit 1952 zijn, maar dat vind ik wat dubieus. Er is ook een Nederlandse uitgave uit 1907, alleen weet ik niet of dat hetzelfde boek is.
Het enige boek uit 1954 dat ik gelezen heb, dus dat was makkelijk kiezen.
In dit jaar verscheen ook Mio, mijn Mio.
In dit jaar verscheen ook In de ban van de ring voor het eerst in vertaling. En Wiplala, van Annie M.G. Schmidt. Maar ik vond dat An Rutgers van der Loeff niet mocht ontbreken in deze lijst.
(Ik kon van dit boek geen goed plaatje vinden, daarom dit omslag van het eerste deel)
Een jaar waarin ik kon kiezen uit een aantal vervolgdelen, zoals Pippi Langkous in Taka-Tuka-land en Het laatste gevecht (Narnia). Van die series staan de eerste delen al in de lijst, daarom mijn keuze voor dit boek.
In de ban van de ring was bij verschijnen gewoon een boek voor volwassenen. Het is in de afgelopen jaren steeds meer YA geworden. De hobbit was altijd al iets meer een jeugdboek dan de trilogie.
In dit jaar verschenen ook Op zoek naar een oom; en Rasmus en de degenslikker
Een jaar of 20 geleden was ik enthousiast over de vleermuizen-trilogie van Kenneth Oppel (Zilvervlerk, Zonnevlerk en Vuurvlerk – Gottmer, 2000 – 2003; diverse vertalers).
Hij had wel meer boeken geschreven, maar in de jaren erna werden zijn boeken niet meer in het Nederlands vertaald. Tot dit jaar. Bij uitgeverij Condor verscheen Woeker, het eerste deel van een nieuwe serie, vertaald door Maria Postema. Ik ben heel benieuwd!
Dit schreef ik een hele tijd geleden over Kenneth Oppel, op het toenmalige Kjoek. Sommige informatie zal intussen wel verouderd zijn:
Kenneth Oppel groeide op in Victoria (British Columbia) en Halifax (Nova Scotia) in Canada. Hij wilde graag schrijver worden en schreef toen hij veertien was zijn eerste boek. Met hulp van Roald Dahl werd het in 1985 uitgegeven, toen Kenneth Oppel zeventien was. Aan de Universiteit van Toronto studeerde hij Engels en film. In het laatste jaar van zijn studie schreef hij zijn tweede boek. Het jaar na zijn afstuderen trouwde hij. Met zijn vrouw ging hij naar Engeland, waar zij verder studeerde. Hij werkte een beetje en schreef veel. Na drie jaar keerden ze terug in Canada. Hij werkte een jaar bij een uitgever, maar hield daarmee op omdat hij meer tijd wilde om te schrijven. Tegenwoordig woont hij met zijn vrouw en drie kinderen in Toronto.
Kenneth Oppel heeft al een kleine twintig boeken en verschillende scenario’s geschreven. Het zijn allerlei soorten boeken: voor volwassenen, voor beginnende lezers, prentenboeken en boeken voor jongeren. Het bekendst werd hij met zijn boeken over de zilvervlerkvleermuis Schim. Over Schim zijn nu drie boeken verschenen. De vleermuizen in deze boeken zijn gedeeltelijk zoals ze in de natuur zijn, gedeeltelijk zijn ze door Kenneth Oppel verzonnen; ze vertonen ook menselijke trekjes. Maar al met al heeft hij er geloofwaardige verhalen van gemaakt, over een jonge vleermuis die op zoek is naar zijn afkomst en zijn bestemming, en tijdens zijn avontuurlijke zoektocht meer leert over het vleermuizenvolk.
Ik houd erg van fietsen en dus vind ik elk boek dat over een fietstocht gaat al op voorhand interessant. Maar vaak zijn het ook gewoon goede verhalen. Ik zet er een paar op een rijtje.
Er zijn heel veel fietsen maar ook andere voertuigen te zien in dit prentenboek. Boese is boos, en maakteen fietstocht om zijn boosheid kwijt te raken. Op grote platen met weinig tekst valt heel veel te ontdekken.
Ga toch fietsen! / Philip Hopman [illustraties] en Joukje Akveld [tekst] (Querido, 2014. 4+)
Stijn heeft een bijzondere band met zijn opa. Die is ernstig ziek, maar voordat hij doodgaat, wil hij met zijn kleinzoon nog een fietstocht maken. Tijdens die tocht leren ze elkaar nog beter kennen, en daarna kan Stijn beter leven met de keuze van zijn opa.
Code Kattenkruid : hoe mijn opa vrolijk doodging / Jacques Vriens (Van Holkema & Warendorf, 2018. 10+)
Atlanta maakt een fietstocht rond het IJsselmeer. Ze wil die tocht in 24 uur rijden. Al snel krijgt ze gezelschap van Finley. Allebei hebben ze een geheim. Gaat het ze lukken om binnen de tijd terug te zijn?
Haaientanden / Anna Woltz (Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, 2019. 9+)
Mireille is al twee jaar achter elkaar verkozen tot het ‘Gouden Varken’, een prijs voor het lelijkste kind bij haar op school. Maar dit jaar eindigt ze als derde. Samen met Astrid en Hakima, de twee andere prijswinnaars, gaat ze op de fiets naar Parijs. Alle drie hebben ze een reden om daar te zijn op 14 juli. Ook de knappe oudere broer van Hakima gaat mee. Tijdens een vredesmissie is hij zijn beide benen kwijtgeraakt.
Dat klinkt misschien als een fikse portie ellende, maar dat is het niet. Mireille vertelt het verhaal en ze is cynisch en scherp van tong. Ze spot met alles en iedereen. Daardoor is het toch een overwegend vrolijk verhaal, dat onderweg ook nog wel kritisch is over wat dingen.
De zomer dat we Parijs bestormden / Clémentine Beauvais; vertaling Eva Wissenburg (Querido, 2020. 13+)
Kjoek? 