Wat zijn DE3 beste kinderboeken van Lemniscaat?

~ Richard Thiel ~ 2 reacties

Uitgeverij Lemniscaat geeft al meer dan 50 jaar kinderboeken uit en daar las ik er meer dan 500 van. Er zitten heel veel mooie boeken tussen, en deze 3 vond ik de allermooiste.

1. Momo en de tijdspaarders

Michael Ende (12+, Lemniscaat, 1975. Vertaling Robert Jan van Asch)

Het leven in de stad is ontspannen en de kinderen kunnen er fijn spelen. Vooral Momo, die in een ruïne woont en geen ouders heeft, kan heel goed fantaseren.

Het leven verandert als de grijze heren de volwassenen ervan overtuigen om tijd te gaan sparen. Opeens heeft niemand nergens meer tijd voor en Momo blijft alleen achter. Ze volgt een schildpad naar een man die haar helpt om het tegen de grijze heren op te nemen.

Een prachtig modern sprookje over tijd, spelen en fantasie, vol maatschappijkritiek.

2. Nederland

Charlotte Dematons (4+, Lemniscaat, 2012)

In 28 gedetailleerde platen in vogelperspectief laat Charlotte Dematons heel veel aspecten van Nederland zien. In elke plaat is van alles te ontdekken: schilders, liedjes, kinderboeken en nog veel meer.

Een boek waarin je elke keer dat je het openslaat weer nieuwe dingen ziet.

3. De zweetvoetenman : over rechtszaken & regels (en een hoop gedoe)

Annet Huizing (12+, Lemniscaat, 2017). Illustraties Margot Westermann

Er zijn niet zo heel veel kinderboeken over het Nederlands recht, maar dit boek is helemaal raak. Het beantwoordt een heleboel vragen aan de hand van 23 verhalen, vol met spannende en soms ook verbazingwekkende zaken uit de Nederlandse rechtsgeschiedenis.

Recht was nog nooit zo leuk!

En verder…

O, er zijn verder nog zo veel mooie boeken van Lemniscaat! Van vroeger de boeken van Thea Beckman, Jan Terlouw en Anke de Vries bijvoorbeeld. De ‘kommer en kwel-serie’. Van recentere datum de vertaalde boeken van John Green, Louis Sachar, Ursula Poznanski en Susin Nielsen. De informatieve boeken over kunst. De boeken van Pieter Koolwijk, Ruth Erica, Marloes Morshuis en Tjibbe Veldkamp.

En zo zou ik nog wel even door kunnen gaan.

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Wat zijn DE3 beste kinderboeken uit Finland?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

Finse kinderboeken

Er worden niet zo heel veel kinderboeken vanuit het Fins vertaald. De boeken die vertaald worden, spelen soms in de echte wereld, maar zijn toch een tikje apart. Er gebeuren dingen die in het echt net niet kunnen. Of er lopen vreemde wezens in rond, zoals trollen, monsters of buitenaardse wezens.

1. Moeminboeken

Tove Jansson (9+, Clavis, 2007-2015. Vertaling Maaike Lahaise)

De moemins zijn aandoenlijke wezens die op trollen lijken. Deze serie boeken gaat over de familie Moem en hun vrienden, die allerlei avonturen beleven. Het zijn geen grote avonturen, maar voor de moemins zelf zijn ze al spannend genoeg.

De verhalen zijn grappig, filosofisch en ontroerend.

2. Ik en de Rovers

Siri Kolu (9+, Gottmer, 2011. Vertaling Annemarie Raas, illustraties Tuuli Juusela)

Roos is met haar ouders op weg naar haar oma als hun auto wordt overvallen door de familie Rover. Die familie zijn snelwegpiraten en overvallen auto’s om aan snoep, tijdschriften en andere gewone dingen te komen. Een zomer lang sluit Roos zich bij hen aan en beleeft allerlei avonturen die ze met haar eigen saaie familie nooit zou beleven.

Er zijn nog twee andere boeken over Roos en de Rovers verschenen.

3. Kepler62

Timo Parvela & Bjørn Sortland (9+, Clavis, 2017-2019. Vertaling Sophie Kuiper, illustraties Pasi Pitkänen)

Een serie van zes boeken met veel stripachtige illustraties. Ari en zijn broertje Joni spelen het moeilijke computerspel Kepler62. Het lukt ze om het spel uit te spelen en ze krijgen een uitnodiging. Dat is het begin van een expeditie in de ruimte, waarbij ze landen op een planeet in een ander zonnestelsel. Zijn ze daar alleen?

En verder…

… vind je in een ouder blog meer tips over Finse schrijvers en boeken.

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Wat zijn DE3 beste dikke kinderboeken?

~ Richard Thiel ~ 2 reacties

Dik?

Ik houd van lekker dikke boeken. Dat begint wat mij betreft bij zo’n 300 pagina’s; die dikte hebben veel YA-boeken. 400 pagina’s komt al wat minder vaak voor en 500 is uitzonderlijk. Hier dus een lijstje met drie boeken van meer dan 500 pagina’s, voor urenlang leesplezier.

1. De Wonderlingen – 645 pagina’s

Brian Selznick (12+, Lannoo, 2016. Vertaald door Aleid van Eekelen-Benders)

Het dikste boek van DE3, maar tegelijkertijd het boek dat je het snelst uitleest. Net als in zijn andere boeken (De uitvinding van Hugo Cabret; en Het wonderkabinet – allebei ook meer dan 500 pagina’s, maar niet meer te koop in boekwinkels) mengt Brian Selznick beeld met tekst. Vele bladzijden met potloodtekeningen wisselt hij af met een verhaal in tekst. Deze twee vormen vullen elkaar aan.

De Wonderlingen is een familiegeschiedenis die meer dan 200 jaar omspant.

2. Stilte heeft een eigen stem – 553 pagina’s

Ruta Sepetys (15+, Luitingh-Sijthoff, 2020. (Ook) vertaald door Aleid van Eekelen-Benders)

1957. Samen met zijn ouders bezoekt de Amerikaan Daniel Spanje, waar zijn moeder geboren is. In het hotel in Madrid waar ze verblijven, leert hij allerlei mensen kennen. Ana is een van hen, ze werkt in het hotel.

Hij ontdekt dat ze uit totaal verschillende werelden komen, en dat de gevolgen van het regime van Franco nog steeds in de samenleving te vinden zijn.

Een boek dat zindert en je urenlang in zijn ban houdt!

3. Liverpool Street – 518 pagina’s

Anne Voorhoeve (15+, Callenbach / Davidsfonds/Infodok, 2010. Vertaald door Hilke Makkink)

Het gezin van de joodse Ziska wil weg uit nazi-Duitsland. Maar alleen Ziska kan mee met een kindertransport naar Engeland. Ze wordt ondergebracht in een joods gezin in Londen. Omdat haar ouders geen belijdende joden zijn, is ook dat erg wennen voor Ziska.

Uiteindelijk raakt ze toch gehecht aan haar pleegmoeder, maar ze vindt het heel moeilijk om te kiezen tussen haar echte moeder en haar pleegmoeder. Dat zorgt voor talrijke ontroerende momenten.

En verder…

… kun je kijken naar de kopfoto van dit blog, waar ik wat boeken uit mijn boekenkast op heb gezet die allemaal dikker zijn dan 500 pagina’s maar meestal niet meer te koop zijn. De boeken hieronder wel.

  • 510 pagina’s: Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw : het ongelooflijke verhaal van de tweeling Nadja en Viktor / Davide Morosinotto (12+, Fantoom, 2020. Vertaald door Pieter van der Drift en Manon Smits)
  • 528 pagina’s: De verloren bloem van de sjamaan : een ongelooflijke reis van de Andes naar het Amazonegebied / Davide Morosinotto (12+, Baeckens Books, 2020. Vertaald door Pieter van der Drift en Manon Smits)
  • 558 pagina’s: De boekendief / Markus Zusak (15+, The House of Books, 2007. Illustraties Trudy White, vertaling Annemarie Lodewijk)
  • 559 pagina’s: De wereld van Sofie : roman over de geschiedenis van de filosofie / Jostein Gaarder (14+, Houtekiet / De Fontein, 1994. Vertaald door Janke Klok, Lucy Pijttersen, Kim Snoeijing, Paula Stevens)
  • De boeken van The lunar chronicles / Marissa Meyer (15+, Edge / Blossom Books, 2012-2017. Vertaling Sandra C. Hessels) beginnen nog met delen van onder de 500 pagina’s, maar Cress en vooral Winter gaan daar overheen.

Een eervolle vermelding krijgt Een groene bloem-trilogie van Floortje Zwigtman (15+, De Fontein, 2005, 2007, 2010). De drie afzonderlijke delen zijn allemaal meer dan 500 pagina’s en in 2015 verscheen bij Luitingh-Sijthoff een bundeling van de drie boeken plus een nieuw verhaal, met maar liefst 1615 pagina’s!

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Wat zijn DE3 beste kinderboeken over tijdlussen?

~ Richard Thiel ~ 2 reacties

Wat is een tijdlus eigenlijk?

Je zit in een tijdlus als je een bepaalde periode steeds opnieuw beleeft. Het bekendste voorbeeld is denk ik de film Groundhog Day, waarin een weerman dezelfde dag steeds weer opnieuw beleeft.

Mensen die in een tijdlus terecht komen, zijn meestal eerst verbaasd. Daarna ontdekken ze dat het leuke kanten heeft, omdat je kunt uitproberen hoe andere mensen ergens op reageren en dat in de volgende tijdlus kunt gebruiken. Maar na een poosje wil iedereen wel uit de tijdlus ontsnappen. Vaak moeten ze daar een probleem voor oplossen.

1. Nog één dag

Tim van den Berg (9+, Condor, 2021. Illustraties Willem van den Oever)

Op 15 mei speelt Finn een voetbalwedstrijd. Na afloop van die wedstrijd wordt een van zijn tegenstanders ontvoerd. Het is de zoon van de minister-president. Als Finn de volgende ochtend wakker wordt, is het weer 15 mei. Hij probeert op verschillende manieren de ontvoering te voorkomen, maar telkens gebeurt er weer iets waar hij niet op had gerekend. Zal het Finn uiteindelijk toch lukken?

2. Elke dag maandag

Jessica Brody (15+, Blossom Books, 2016. Vertaling Lisette Jonkman)

Het is maandag en alles gaat mis. Ellison krijgt een boete, op school gaat niets goed en als klap op de vuurpijl maakt haar vriend het uit. Ze weet zeker dat als ze de maandag over zou mogen doen, alles beter zou lopen. Als ze wakker wordt en ontdekt dat het weer maandag is, zet ze alles op alles om te zorgen dat haar vriend het niet uit zal maken. Alleen blijkt dat toch niet zo makkelijk als ze gedacht had.

3. 23 minuten

Vivian Vande Velde (13+, Luitingh-Sijthoff, 2015. Vertaling Sabine Mutsaers)

Zoe kan de tijd 23 minuten terugdraaien en dat kan ze maximaal tien keer doen in elke situatie. Ze maakt er gebruik van als ze getuige is van een bankoverval waarbij doden vallen. Maar bij een volgende poging lijken er alleen maar meer doden te vallen. Lukt het Zoe om de overval tot een goed einde te brengen?

En verder…

Er zijn niet zo heel veel kinderboeken met tijdlussen. Ik ken nog vier andere; drie ervan zijn niet meer in de boekwinkel te koop, maar misschien nog wel in de bibliotheek te vinden:

  • Het geheim van de nachtmerrie / Wieke van Oordt (8+, Leopold, 2008. Illustraties Saskia Halfmouw)
  • Voor ik val / Lauren Oliver (15+, The House of Books, 2011. Vertaling Willeke Lempens)
  • Altijd vrijdag / Annie Dalton (8+, Bontekoe, 2012. Vertaling Charlotte Bakker)
  • Als ik je morgen weer zie / Robbie Couch (15+, Volt, 2023. Vertaling H.C. Kaspersma)

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Wat zijn DE3 beste kinderboeken over gorilla’s?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

1. Mijn moeder is een gorilla (en wat dan nog)

Frida Nilsson (9+, Querido, 2020. Illustraties Martijn van der Linden. Vertaling Femke Muller)

Jonna woont al heel lang in een kindertehuis en ze gelooft niet meer dat ze ooit geadopteerd zal worden. Maar dan komt een gorilla in een oude auto, om haar te adopteren. Moet Jonna daar nou wel zo blij mee zijn? De gorilla blijkt een oudijzerhandel te hebben en Jonna helpt bij het verkopen van spullen.

Dan dreigt de gorilla haar handel kwijt te raken, waardoor Jonna terug naar het kindertehuis zou moeten. En dat wil ze niet meer! Kunnen ze het voorkomen?

Het boek is in 2021 verfilmd.

2. De legende van Sally Jones

Jakob Wegelius (9+, Hoogland & Van Klaveren, 2015. Vertaling Cora Polet)

Een verhaal met veel tekeningen. De baby-gorilla Sally wordt gevangen in het oerwoud en daarna gaat ze de hele wereld over. Steeds andere mensen kopen haar, of nemen haar mee. Uiteindelijk belandt ze bij een zeeman.

Het tweede boek over Sally Jones, Moordaap, verscheen in 2016 bij Clavis.

3. De jongen en de gorilla

Phil Earle (11+, KokBoekencentrum, 2022. Vertaling Hilke Makkink)

Joseph kan niet meer bij zijn grootmoeder wonen, daarom stuurt ze hem naar Londen, naar mevrouw F. Daar heeft Joseph helemaal geen zin in. En zij lijkt ook niet zoveel zin in hem te hebben. Mevrouw F zorgt voor de overgebleven dieren in een dierentuin, die gesloten is omdat het oorlog is en er regelmatig bommen op de stad vallen.

Een van de dieren in dierentuin is de gorilla Adonis, die sinds het vertrek van zijn vrouwtje ook al niet meer zoveel zin heeft. In het begin vindt Joseph Adonis eng, maar langzamerhand verandert dat.

En verder…

Een klassieker is het prentenboek Gorilla, van Anthony Browne (4+, Gottmer, 1988. Vertaling Clara Hillen). Anne krijgt een speelgoedgorilla die ’s nachts tot leven komt en zo groot wordt als een echte gorilla. Niet meer verkrijgbaar, helaas.

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Wat zijn DE3 beste kinderboeken over treinen?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

1. Dader op het spoor-serie

M.G. Leonard en Sam Sedgman (10+, De Fontein, 2020-…. Illustraties: Elisa Paganelli. Vertaling: Marce Noordenbos / Anne Douqué)

Deze serie bestaat nu uit 3 delen:

  1. De juwelendief (2020)
  2. De ontvoerde schat (2021)
  3. Gevaar op safari (2021)

En er komen er nog meer!

In elk deel maakt Alex met zijn oom Ben, die reisjournalist is, een treinreis door een prachtige omgeving, telkens in een ander deel van de wereld. Ze ontmoeten op de trein allerlei mensen, en iedere keer gebeurt er iets: een diefstal, een ontvoering, een moord. Dan gaat Alex op onderzoek uit. Het helpt dat hij goed kan tekenen, en veel schetsen heeft gemaakt van de trein en de passagiers.

2. Bestemming onbekend

Paul Mosier (12+, Lemniscaat, 2018. Vertaling: Lydia Meeder)

De moeder en grootmoeder van Rider zijn overleden. Daarom reist ze in haar eentje met de trein dwars door Amerika, naar een onbekende oudoom. Ze heeft alleen een rugzak en een doos bij zich. Wat zou er in die doos zitten?

De reis duurt verschillende dagen en onderweg leert ze in de trein allerlei mensen kennen.

3. Er zit een beer in de trein

Tom Wouters [tekst] & Rosalien Helsen [illustraties] (4+, Lannoo, 2021)

Tijl en zijn opa gaan naar de dierentuin. Daar willen ze de beren bezoeken, want dat zijn hun lievelingsdieren. Tijls favoriete knuffel is natuurlijk een beer, die mag ook mee. Ze gaan met de trein. Tegelijk met hen stappen verschillende andere mensen in.

In de trein zegt iemand iets over de beer van Tijl. Iemand anders hoort dat en begrijpt het verkeerd. Die geeft dat weer door en langzamerhand ontstaat er paniek.

Op de grote platen zie je hoe het gerucht en de paniek zich door de trein verspreiden. Daarnaast zijn er kleinere verhaaltjes te ontdekken: iemand is haar cavia kwijt, twee mannen komen elkaar tegen.

En verder…

Een brief met vlechtjes / Christian Antonini

DE3

Herken je dat? Soms ben je op zoek naar een kinderboek over een bepaald onderwerp, of met een bepaald kenmerk. Maar dan vind je een enorme lijst met titels, en welke boeken moet je daar dan uit kiezen?

DE3 helpt je daarbij: in elke lijst staan maar 3 titels, dus je bent lekker snel klaar.

(En soms komt na die lijst met 3 titels nog wel wat meer, maar dat kun je gewoon overslaan).

Worden kinderboeken diverser?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

Al eerder onderzocht ik de diversiteit van honderden kinderboeken uit 2019. Ik keek daarbij naar de verhouding tussen jongens en meisjes, etnische diversiteit en seksuele diversiteit. Inmiddels zijn we een paar jaar verder. Zijn er sindsdien dingen veranderd? En hoe verhouden hedendaagse kinderboeken zich met oudere kinderboeken op het gebied van diversiteit?

Kinderboeken uit 2019, 2020 en 2021 en kinderboeken van voor 2011

In mijn vorige onderzoek ging ik uit van 625 kinderboeken uit 2019 (ongeveer een kwart van de jaarlijkse kinderboekenproductie). Ik las in de jaren daarna nog enkele tientallen kinderboeken uit dat jaar. Ook van kinderboeken uit 2020 en 2021 turfde ik de diversiteit. Verder herlas ik een aantal oudere boeken, die ik ook turfde. Het aantal oudere boeken is klein vergeleken met de aantallen boeken uit de afgelopen jaren, dus de cijfers over de jaren voor 2011 zijn wat minder betrouwbaar.

Jaar / jarenAantal gelezen kinderboeken
voor 201188
2019705
2020339
2021252

Ik lees veel verschillende boeken: van prentenboeken tot YA, van tientallen verschillende uitgeverijen, vertaald en oorspronkelijk Nederlands. De steekproeven zijn flink (zeker in 2019), maar ik heb natuurlijk wel mijn voorkeuren, dus ik weet niet zeker of de boeken die ik gelezen heb, representatief zijn voor het totale aanbod. Maar de cijfers hieronder zullen in ieder geval een indicatie geven.

Meisjes en jongens

Van de boeken die ik las, bekeek ik of de belangrijkste personages vrouwelijk of mannelijk waren. Soms was dat niet vast te stellen, bijvoorbeeld als de personages dieren waren. In de tabel hieronder zie je de percentages voor verschillende jaren.

voor 2011201920202021
Uitsluitend mannelijk7,95%11,63%10,03%6,75%
Hoofdzakelijk mannelijk37,50%24,26%26,55%25,40%
Gelijk verdeeld42,05%39,86%41,00%41,27%
Hoofdzakelijk vrouwelijk11,36%8,94%16,22%19,44%
Uitsluitend vrouwelijk0%7,38%2,06%3,57%
Nvt / onbekend1,14%7,94%4,13%3,57%

De trend is duidelijk. het gat tussen het aantal boeken waarin jongens in de meerderheid zijn en het aantal boeken waarin meisjes in de meerderheid zijn, is aan het slinken, maar het gat is er nog wel. In 2021 had 32,15% van de kinderboeken een meerderheid aan mannelijke personages, en 23,01% een meerderheid aan vrouwelijke personages. Een verschil van 9,14 procentpunt dus. Maar in de boeken van voor 2011 was dat verschil 34,09 procentpunt, dus er zijn al flinke stappen gemaakt.

Wit en zwart

Verder keek ik naar de huidskleur van de belangrijkste personages in de boeken. Die is natuurlijk wat makkelijker vast te stellen in een boek met plaatjes. In een boek met alleen woorden is er vaak alleen maar indirect bewijs (zoals de naam van een persoon of het land waar de persoon vandaan komt). Soms is er helemaal geen sprake van huidskleur, bijvoorbeeld als het boek over dieren gaat. In de tabel hieronder ga ik uit van het aantal niet-witte mensen.

voor 2011201920202021
Geen52,27%34,04%38,05%34,92%
In illustraties2,27%7,80%7,37%7,54%
Bijpersonen26,14%7,66%6,78%3,97%
Enkele personen5,68%19,29%23,30%30,56%
Alle / meeste personen3,41%10,07%10,91%11,90%
Nvt / geen mensen10,23%21,13%13,57%11,11%

Ook hier is de trend duidelijk. Het aantal boeken met alleen maar witte mensen blijft de laatste jaren ongeveer gelijk, maar het aantal boeken met meerdere niet-witte hoofdpersonen neemt flink toe. En het aantal boeken met alleen maar niet-witte personages stijgt licht.

De verschillen zijn dus al te zien in de laatste drie jaren, maar vergeleken met de boeken van voor 2011 zijn de verschillen erg groot.

Seksuele diversiteit

Tot slot keek ik naar LHBT+-personages in een boek. Daarbij was ik niet veeleisend: als iemand zegt dat ze twee moeders heeft, rekende ik dat al mee.

voor 2011201920202021
Homoseksueel1,14%3,26%4,13%7,54%
Lesbisch3,41%2,13%3,83%4,37%
Homoseksueel & lesbisch1,14%0,28%0,59%1,59%
Biseksueel0%0,43%0%0,40%
Homoseksueel & biseksueel0%0,14%0%0,40%
Homoseksueel, lesbisch & biseksueel0%0%0,29%0,40%
Transgender0%0,43%0,29%0%
Homoseksueel, biseksueel & transgender0%0%0,29%0%
Lesbisch & transgender0%0,28%0,29%0,40%
Homoseksueel, lesbisch & transgender0%0%0%0,40%
Lesbisch & biseksueel0%0%0%0,79%
Alle0%0,14%0,29%0,40%
Geen94,32%92,91%89,97%83,33%

De percentages zijn meestal laag, waardoor 1 boek al een verschil kan maken. Het meest interessant is het daarom om naar de rijen ‘Homoseksueel’, ‘Lesbisch’ en ‘Geen’ te kijken. Vooral boeken met homoseksuelen nemen toe, terwijl het aantal boeken met geen seksuele diversiteit duidelijk aan het afnemen zijn.

Conclusie

Worden kinderboeken diverser? was mijn vraag, en het antwoord lijkt me duidelijk: ja! Op alle drie de terreinen waar ik naar keek, zijn verschuivingen te zien: het aantal boeken met voornamelijk jongens in de hoofdrol neemt af, steeds meer kinderen van kleur zijn een belangrijk personage in een boek, en er is meer aandacht voor LHBT+-personages. Van jaar tot jaar zijn de verschillen vaak klein, maar gaat de trend meestal wel in dezelfde richting. En als je de kinderboeken van de afgelopen drie jaar vergelijkt met de kinderboeken van voor 2011, dan zijn de verschillen overduidelijk.

Wil je eieren van Sam? Groene eieren met ham?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

Groene eieren met ham van Dr. Seuss verscheen voor het eerst in 1972 bij Het Goede Boek, in de vertaling van Katja en Kees Stip. Een paar jaar later, toen ik in de derde of vierde klas op de lagere school zat, speelde ik het boek met klasgenoten helemaal uit tijdens de weekendviering. Een paar jaar later deden we dat nog eens over, tijdens de avond waarop we afscheid namen van de lagere school.

Meer dan 40 jaar later ken ik nog steeds hele stukken uit mijn hoofd. Het boek is een dialoog tussen twee personen en begint zo:

Ik ben Sam.

Ik ben Sam.

Ik ben Sam uit Amsterdam.

Dat ge-Sam!
Dat ge-Sam!
Ik hou niet van dat gezwam!

Wil je eieren van Sam?
Groene eieren met ham?

Groene eieren met ham?
Nee, die lust ik niet hoor Sam!

Eet je hier of eet je daar?

Ik eet niet hier,
ik eet niet daar,
eet jij dat rare eten maar!
Groene eieren met ham?
Nee, die lust ik niet hoor Sam!

En zo gaat het verder. Sam probeert de naamloze persoon over te halen om de groene eieren met ham te eten, op verschillende plekken, met verschillende dieren. In een huis, met een muis; in een bos, met een vos. Enzovoorts.

Het boek was lang niet leverbaar, maar in 2004 verscheen een herdruk bij Gottmer, in een nieuwe vertaling door Bette Westera. Ik las deze week daarvan de zesde, herziene druk uit 2019 en dat was een vreemde ervaring. Het boek begint zo:

Wie ik ben?

Ik ben Bram.

Ik ben Bram.

Wat Ik-ben-Bram!
Wie Ik-ben-Bram!
Ga weg, ik wil geen
Ik-ben-Bram!

En groene eieren met ham?

Groene eieren met ham?
Nee, Ik-ben-Bram,
daar houd ik niet van.

Wil je ze hier of wil je ze daar?

Ik wil ze niet hier.
Ik wil ze niet daar.
Ik lust ze niet.
Neem jij ze maar.
Ik wil ze nergens,
Ik-ben-Bram,
jouw groene eieren met ham.

Ik pakte er de oorspronkelijke tekst bij. Die gaat zo:

I am Sam.

I am Sam.

Sam I am.

That Sam-I-am!
That Sam-I-am!
I do not like
that Sam-I-am!

Do you like green eggs and ham?

I do not like them,
Sam-I-am.
I do not like
green eggs and ham.

Would you like them here or there?

I would not like them
here or there.
I would not like them
anywhere.
I do not like
green eggs and ham.
I do not like them,
Sam-I-am.

Je ziet: het was een lastige klus voor de vertalers. De zinnen zijn kort, het aantal woorden is heel beperkt (Dr. Seuss gebruikte precies 50 verschillende woorden; ik heb niet nageteld hoeveel dat er in het Nederlands zijn geworden) en het moet nog rijmen ook.

Het begint al met ‘Sam-I-am’, wat eigenlijk onmogelijk te vertalen is zonder iets te verliezen. Katja en Kees Stip verloren iets meer, Bette Westera hield de vorm aan en koos voor beginrijm in plaats van eindrijm, maar moest daarvoor wel de naam van Sam in Bram veranderen. Dat is natuurlijk niet zo erg voor lezers die het boek voor het eerst zien, maar wel voor mensen die het origineel of de eerste vertaling kennen.

Als ik het origineel naast de vertaling van Bette Westera leg, en die vergelijk met de versie die in mijn hoofd zit, denk ik dat Bette Westera wat meer bij het origineel is gebleven, en dat de versie van Katja en Kees Stip wat lekkerder loopt. Maar ja, het is wel lastig om een nieuwe versie objectief te vergelijken met een versie die al bijna een leven lang in je hoofd zit.

Wie is de winnaar van de Kerstvakantie Kwis?

~ Richard Thiel ~ Plaats een reactie

Er waren dit jaar 26 inzendingen, 2 minder dan vorig jaar. Sommige inzendingen kwamen van groepjes. De gemiddelde score was 612 (van de maximaal 1010) punten. Maar liefst 7 mensen kwamen boven de 900 punten uit!

Iedereen vond Bob Popcorn in Amerika, en Viruswereld. Au! werd door één persoon gemist.

De lastigste opgave was De verhalendief. Die hadden maar drie mensen goed. Ook met De goede dieven, Let goed op en Heartstopper ; 1 hadden jullie behoorlijk wat moeite.

Puntentelling

Een compleet goed antwoord (citaat + emoji/raadsel/illustratie + titel + schrijver) leverde 10 punten op. Het ontbreken van een van deze elementen was nog steeds goed voor 7 punten.

Over het algemeen heb ik niet al te streng nagekeken. Als een combinatie fout was, maar ik het vermoeden had dat het wel goed bedoeld was (bijvoorbeeld r2 ipv r20) dan trok ik daarvoor maar 1 punt af.

Een paar mensen leverden een document aan dat zo lastig na te kijken was, dat ik daar wat punten voor heb afgetrokken.

De winnaars

Bij 2 deelnemers keek ik wel heel streng na, omdat ze allebei een volledig ingevuld antwoordvel instuurden. Een van die twee maakte twee kleine foutjes (leerling-tovenaar ipv leerling-toveraar en het verkeerde deel van de serie: Het geheim van de Schaduwgruw ipv Het geheim van Gargantis). De andere had dus een perfecte score. En daarmee is Jacqueline A, nadat ze al verschillende keren tweede was geworden in deze quiz, dus eindelijk de winnaar. Ze was ook nog eens de eerste die instuurde, op Eerste Kerstdag al. Gefeliciteerd Jacqueline! Ik maak € 20,21 over naar het goede doel dat zij mag uitkiezen.

(En als jullie nu denken: “Hoe kan het dat Maria niet heeft gewonnen?“ Maria deed dit jaar niet mee, maar ik ben ervan overtuigd dat als ze wel had meegedaan, ze ook een perfecte score gehaald had).

Uit de andere inzenders trok ik willekeurig de naam van Norma. Ik zal € 10,11 overmaken naar het goede doel van haar keuze.

De volledige ranglijst

  1. Jacqueline A 1010
  2. Susan 1006
  3. Marit 984
  4. Wendy & Menno 951
  5. José 947
  6. Martha 945
  7. Monique 922
  8. Annette 866
  9. Mik 834
  10. Jacqueline T 775
  11. Aphrodite 756
  12. Jan 670
  13. Anne-Hilde, Loes & Suzan 602
  14. Mathilde 486
  15. Roos 457
  16. Margaret 441
  17. Ellen 436
  18. Els 426
  19. Katrien 415
  20. Liselotte 392
  21. Ivon 371
  22. Lia, Mare & Imme 360
  23. Norma 263
  24. Annet 241
  25. Carine 221
  26. Rian 145

Allemaal bedankt voor het meedoen, en misschien tot volgend jaar!